Cầu Hàm Rồng - Biểu tượng Anh Hùng trong chiến tranh chống Mỹ

Cầu Hàm Rồng dài 160 mét, là điểm nối giữa núi Ngọc và núi Rồng và là cây cầu quan trọng nằm trên Quốc lộ 1A. Đây cũng là điểm nút giao thông của đường sắt, đường thuỷ và đường bộ xuyên Việt. Vì vậy, trong chiến tranh chống Mỹ, cầu Hàm Rồng được giới quân sự Mỹ xác định là một "điểm tắc lý tưởng" trong 60 điểm từ Hà Nội vào đường mòn Hồ Chí Minh. Họ cho rằng đánh gãy cầu Hàm Rồng sẽ cản trở cơ bản sự chi viện của miền Bắc vào chiến trường miền Nam và Trung, Hạ Lào, đồng thời phá hoại nền kinh tế, gây bất ổn về chính trị - xã hội và làm suy yếu vai trò của hậu phương lớn đối với tiền tuyến lớn của Việt Nam. Vì vậy, đầu tháng 4 năm 1965, không quân Mỹ đã tập trung lực lượng chuẩn bị không kích cầu Hàm Rồng.

Những trận đánh lịch sử:

Nhận được lệnh "địch sẽ đánh lớn vào Hàm Rồng trong các ngày 3, 4 tháng 4 năm 1965", với tinh thần chiến đấu cao, các lực lượng vũ trang và Nhân dân Hàm Rồng đã chuẩn bị lực lượng thật tốt, quyết tâm đánh thắng giặc Mỹ ngay từ trận đầu. Đúng 8h45' ngày 3/4/1965, để mở đầu chiến dịch công phá cầu Hàm Rồng, không quân Mỹ cho 16 chiếc máy bay A4 và F8 đánh phá khu vực Đò Lèn. Cũng trong thời gian trên, nhiều tốp máy bay khác tấn công các mục tiêu phía Nam như cầu Đông, cầu Đại Thuỷ, ga Văn Trai (Tĩnh Gia), nhằm thu hút và phân tán lực lượng phòng không của ta trong khu vực.

Ảnh tư liệu

Vào lúc 13h ngày 3/4/1965, không quân Mỹ bắt đầu cho nhiều tốp máy bay phản lực hiện đại như F105, A4, AD6, F8, F4H... đánh phá khu vực Hàm Rồng. Suốt nhiều giờ đồng hồ, 109 lần tốp phản lực Mỹ đủ các loại thay nhau ném bom, bắn phá cầu Hàm Rồng và các trận địa phòng không trong khu vực. Quân và dân Hàm Rồng đã vùng lên đánh trả quyết liệt, bắn rơi 17 máy bay phản lực các loại, bắt sống một số phi công Mỹ, bảo vệ an toàn cây cầu huyết mạch. Bộ đội ta đã đặt pháo ngay trên đường phối hợp cùng lực lượng dân quân các xã Hải Châu, Triêu Dương, Hải Ninh bắn rơi 3 máy bay Mỹ.

10h02' cùng ngày, từ nhiều hướng, không quân Mỹ tổ chức tấn công ồ ạt Hàm Rồng. Lần này, chúng sử dụng nhiều bom loại nhỏ MK117 nặng 340kg và bom sát thương. Lực lượng phòng không của ta đã có nhiều phương án tác chiến: đánh chặn vòng ngoài, đánh trực diện vòng trong, đánh tầm thấp, đánh tầm cao. Lưới lửa phòng không dày đặc của bộ đội phòng không, dân quân tự vệ Nam Ngạn, Yên Vực, Hàm Rồng phối hợp với phi đoàn MiG-17 không quân ta đã vây chặt, đánh tan tác đội hình không quân Mỹ, bảo vệ an toàn cầu Hàm Rồng.

Chiều 4/4, địch lại thay đổi cách đánh, chúng lợi dụng mặt trời, tập trung hướng tây Nam để bổ nhào, cắt bom thật nhanh rồi bay vụt lên cao để tránh lưới lửa phòng không. Nhưng quân và dân Hàm Rồng đã hiệp đồng tác chiến chặt chẽ, tạo ra lưới lửa nhiều tầng, nhiều lớp, vây hãm các tốp phản lực Mỹ. Đến 16h ngày 4/4, ta đã bắn hạ 30 máy bay phản lực các loại, buộc không quân Mỹ phải tạm ngừng tấn công Hàm Rồng.

Như vậy, trong 2 ngày 3-4/4/1965, không quân Mỹ đã huy động 454 lượt máy bay, ném 627 trái bom nổ ngay và 58 quả bom nổ chậm, bắn hàng trăm tên lửa và rocket xuống các trọng điểm giao thông trong tỉnh. Riêng cầu Hàm Rồng bị máy bay Mỹ ném 350 quả bom, bắn 149 quả rocket; nếu tính bình quân thì mỗi mét chiều dài cầu Hàm Rồng trong 2 ngày đã chịu hơn 2 quả bom và gần 3 quả rocket, song cây cầu vẫn hiên ngang soi bóng dòng sông Mã anh hùng. Quân và dân Hàm Rồng đã bắn rơi 47 máy bay, bắt sống nhiều giặc lái, tạo nên một sự kiện làm chấn động cả nước Mỹ và được bạn bè yêu chuộng hòa bình trên toàn thế giới khâm phục.

Không từ bỏ "đánh phá vùng nút cán xoong", không quân Mỹ đã mở cuộc chiến tranh phá hoại lần thứ 2, từ ngày 26/12/1971 đến 15/11/1973 vào cầu Hàm Rồng. Tuy thời gian đợt đánh phá này ngắn hơn nhưng mức độ lại ác liệt hơn. Chúng đã sử dụng những phương tiện tối tân, hiện đại nhất như: máy bay B52, máy bay F111 "cánh cụp cánh xòe", tên lửa tầm nhiệt, bom xuyên, bom laser... Và lại một lần nữa, quân và dân Hàm Rồng lại anh dũng chiến đấu, đập tan các cuộc oanh tạc, bắn rơi 17 máy bay (trong đó có 2 chiếc B52).

Tổng kết 2 cuộc chiến tranh phá hoại, không quân Mỹ đã dội xuống Hàm Rồng tới 71.500 tấn bom đạn, trong đó có 425 quả bom nổ chậm, 500 quả tên lửa và hàng trăm quả bom bi mẹ; quân dân Hàm Rồng đã bắn hạ 117 máy bay, tiêu diệt và bắt sống nhiều phi công Mỹ. Và cây cầu Hàm Rồng vẫn hiên ngang đứng vững, để các đoàn xe vẫn ngày đêm chạy qua, làm nhiệm vụ tiếp thêm sức mạnh cho tiền tuyến lớn cho đến ngày toàn thắng. Vùng đất Hàm Rồng đã trở thành một địa danh huyền thoại của tỉnh Thanh Hóa và cả nước.

Hàm Rồng Hôm Nay:

Ngày nay, cầu Hàm Rồng không còn giữ vai trò giao thông huyết mạch như trước, nhưng vẫn là một di tích lịch sử quan trọng, nhắc nhở các thế hệ sau về truyền thống đấu tranh kiên cường của cha ông. Khu di tích Hàm Rồng - Sông Mã đã trở thành điểm đến thu hút du khách và là niềm tự hào của người dân Thanh Hóa nói riêng và cả nước nói chung.

Thu Hà