Thanh đồng Thiều Thị Khoa đạt danh hiệu nghệ nhân ưu tú

Trong không khí của mùa Xuân Quý Mão 2023 đang đến gần, cô Thiều Thị Khoa vui mừng cho biết: Gia đình và bản thân rất vui khi được Chủ tịch nước phong tặng danh hiệu nghệ nhân ưu tú. Loại hình cô được xét tặng là loại hình “Tập quán xã hội và tín ngưỡng thờ mẫu Tam phủ của người Việt”. Đây là một trong những Di sản văn hóa phi vật thể được UNESCO công nhận là Di sản văn hóa phi vật thể của nhân loại vào cuối năm 2016. Mang giá trị văn hóa nghệ thuật cao, thực hành Tín ngưỡng thờ Mẫu Tam Phủ đang cần được lưu giữ và phát triển.

Ngược dòng thời gian, năm 1991, thanh đồng Thiều Thị Khoa bắt đầu bén duyên với thực hành nghi lễ tại các đền, phủ, điện. Sau 30 năm hoạt động và thực hành tín ngưỡng thờ mẫu Tam phủ, thanh đồng Thiều Thị Khoa đã truyền dạy được 50 học trò thực hành nghi lễ Diễn Xướng Chầu Văn, đồng thời kêu gọi, huy động được nhiều công đức để xây dựng và trùng tu tôn tạo các đền, chùa trên địa bàn trong và ngoài tỉnh như: Xây dựng các cung Mẫu tại đền Độc Cước, thành phố Sầm Sơn; xây Nhà thờ Mẫu tại Chùa Tam Sơn, thị xã Tam Điệp, tỉnh Ninh Bình; xây nhà thờ Mẫu tại chùa Mật Đa, phường Nam Ngạn, thành phố Thanh Hóa; xây dựng đền thờ Mẫu Lý Thiên Cương phường Quảng Hưng, thành phố Thanh Hóa….

Thanh đồng Thiều Thị Khoa loan giá hầu tại đền Cô Bơ.

Được biết, thực hàng “Tín ngưỡng thờ Mẫu Tam Phủ” bao gồm nhiều hình thức nghi lễ khác nhau, trong đó nghi lễ Hầu đồng là nghi lễ tiêu biểu đặc trưng nhất được diễn ra trong không gian của đền, điện, phủ thờ Thánh Mẫu. Bằng cách sử dụng âm nhạc độc đáo, sinh động, mang tính tâm linh với lời văn trau chuốt nghiêm trang cùng trang phục ấn tượng các thanh đồng đã hóa thân vào các vị thần thánh thông qua 36 giá hầu mang giá trị văn hóa tâm linh thể hiện lòng thành kính, tôn nghiêm, ca ngợi công đức của các vị thần, vị thánh đã có công với dân tộc, về tình yêu quê hương, đất nước của người Việt. Mặt khác, những người tham gia dự hầu như được thưởng thức một buổi văn nghệ truyền thống, đặc sắc và có nhiều yếu tố truyền thống, đồng thời được tham quan, thưởng ngoạn các danh lam thắng cảnh đẹp nơi đây.

Mỗi khi loan giá, thanh đồng Thiều Thị Khoa luôn cầu nguyện quốc thái dân an, dân giàu nước mạnh, dân thịnh nước yên, nhà nhà hạnh phúc.

Với niềm tin yêu mãnh liệt và mong muốn lưu giữ các loại hình nghệ thuật trong thời kỳ giao lưu, hội nhập và phát triển, thanh đồng Thiều Thị Khoa đã tham gia nhiều chương trình liên hoan trên toàn quốc như: Liên hoan Hát Văn, hát Chầu Văn toàn quốc, liên hoan trình diễn các Di sản văn hóa phi vật thể đại diện nhân loại, liên hoan Thực hành tín ngưỡng thờ Mẫu Tam phủ của người Việt và đạt nhiều giải cao như:  Năm 2018, thanh đồng Thiều Thị Khoa đạt giải xuất sắc Liên hoan Hát Văn, hát Chầu Văn toàn quốc tại Thừa Thiên Huế với tiết mục “Quan lớn Đệ Tam”; năm 2019 đạt giải xuất sắc Liên hoan trình diễn các Di sản Văn hóa phi vật thể đại diện nhân loại tại thành phố Nha Trang, tỉnh Khánh Hóa; đạt giải A tiết mục “Quan Đệ Nhị ” liên hoan Hát Văn, hát Chầu Văn toàn quốc năm 2021.

Trong quá trình đóng góp và tham gia bảo tồn Di sản Văn hóa phi vật thể, thanh đồng Thiều Thị Khoa luôn giúp đỡ Nhân dân, những người lầm lỡ trở lại sống lương thiện, giúp đỡ các gia đình có cuộc sống khó khăn, cầu nguyện quốc thái dân an, dân giàu nước mạnh, dân thịnh nước yên, nhà nhà hạnh phúc. Ghi nhận những đóng góp đó, thanh đồng Thiều Thị Khoa đã được các cấp, ngành, khen thưởng nhiều danh hiệu cao quý, đó là: Bằng khen và kỷ niệm chương Bông sen vàng của Liên hiệp các Hiệp hội UNESCO Việt Nam; Bằng khen của UBND huyện Thiệu Hóa, Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch Thanh Hóa, nhiều năm liền được Bộ Văn Hóa , Thể thao và Du lịch khen thưởng.

Bằng khen của Liên hiệp các Hiệp hội UNESCO Việt Nam trao tặng cho thanh đồng Thiều Thị Khoa.

Niềm vui xen lẫn tự hào với danh hiêu đạt được, thanh đồng Thiều Thị Khoa sẽ tổ chức Liên hoan chúc mừng thành tích đạt được vào ngày 10/1/2023 tại tư gia Phủ Thanh Hoa để lưu giữ các loại hình nghệ thuật, văn hóa tín ngưỡng dân gian cao đẹp của dân tộc trong thời kỳ giao lưu, hội nhập và phát triển. Tại buổi chức mừng sẽ có các thanh đồng trên địa bàn tỉnh tham gia biểu diễn các giá hầu để lại ấn tượng, dư âm về sự thiêng liêng của Canh hầu trong “ Lễ nghi đạo Mẫu”, qua đó mang lại niềm lạc quan tin tưởng vào tương lai tốt đẹp của cuộc sống, về những nét đẹp “Thiện căn” trong mỗi người”. Đồng thời là dịp để các nghệ nhân, cung văn, thanh đồng gặp gỡ, học tập, giao lưu trao đổi kinh nghiệm, tăng cường tình đoàn kết giữa các địa phương, đơn vị.

Để có sự tồn tại và phát triển như ngày hôm nay là nhờ vào sự gắn kết cộng đồng, luôn kiên trì bền bỉ bảo tồn các giá trị văn hóa đặc sắc tín ngưỡng thờ Mẫu của các Đồng Thầy, Thanh đồng, Đạo Quan, các nhà khoa học, các nhà nghiên cứu và quản lý văn hóa và sự quan tâm của các cấp, chính quyền. Từ đó, từng bước làm thay đổi nhận thức của xã hội, đưa thực hành tín ngưỡng thờ Mẫu ngày càng gần với quần chúng nhân dân. Qua đó, khẳng định được những giá trị to lớn của di sản đồng thời góp phần làm phong phú thêm bức tranh đa dạng văn hóa của Việt Nam, hơn ai hết, mỗi thanh đồng những người thực hành tín ngưỡng cần nhận thức đúng giá trị di sản từ đó gìn giữ, phát huy nét đẹp của Tín ngưỡng thờ Mẫu để Đạo Mẫu xứng tầm là di sản và là niềm tự hào của người Việt.

Thanh Xuân